Zwrotnik – równoleżnik ziemski, nad którym Słońce „zawraca” w swym pozornym rocznym ruchu po niebie. Jedynie w obszarze między zwrotnikami Słońce można obserwować w zenicie. Szerokość geograficzna zwrotników jest definiowana przez nachylenie ekliptyki do równika niebieskiego. Ponieważ ten kąt powoli zmienia się w czasie, stąd zwrotniki nie zajmują stałego położenia na Ziemi i aktualnie powoli zbliżają się do siebie o prawie pół sekundy (0,47”) rocznie. W roku 2011 zwrotnik Raka znajdował się na 23° 26′ 16″ szerokości geograficznej północnej, a zwrotnik Koziorożca na 23° 26′ 16″ szerokości geograficznej południowej.
W roku 1917 znajdowały się dokładnie na szerokości 23° 27'.
Zwrotnik koziorożca
W momencie przesilenia grudniowego Słońce dochodzi do zwrotnika półkuli południowej – zwrotnika Koziorożca. Moment ten na półkuli północnej rozpoczyna astronomiczną zimę. Nazwa pochodzi od gwiazdozbioru koziorożca, w którym znajdowało się Słońce w momencie przesilenia zimowego 2000 lat temu, gdy nadano nazwę temu zwrotnikowi. W dzisiejszych czasach, na skutek precesji, w momencie tego przesilenia Słońce znajduje się w gwiazdozbiorze strzelca.
Zwrotnik raka
W momencie przesilenia czerwcowego Słońce dochodzi do zwrotnika półkuli północnej – zwrotnika Raka. Moment ten na półkuli północnej rozpoczyna astronomiczne lato. Nazwa pochodzi od gwiazdozbioru raka, w którym znajdowało się Słońce w momencie przesilenia letniego 2000 lat temu, gdy nadano nazwę temu zwrotnikowi. W dzisiejszych czasach, na skutek precesji, w momencie tego przesilenia Słońce znajduje się w gwiazdozbiorze bliżniąt.
ciemna u góry - Zwrotnik raka
ciemna na dole - Zwrotnik koziorożca
jasna w środku - równik